Yunanca Alfabesi - Ôï Åëëçíéêü ÁëöÜâçôï
Yunan Alfabesi' nin kokenleri
under construction
Eski Yunanca'nin telafuzzu nasil oldugunu nereden bilebiliriz?
Eski yunanca’nin telaffuzu aynen oyle bilmiyoruz. Yinede, eski yunan tekstlerin transliterasyonlardan (baska alfabe yoksa baska dilde yazmaya) cok ogrenebiliyoruz. Yinede, eski yunancadaki siirlerinin (mesela Homeros’tan) kanunlardan da dilin telaffuzu icin sonuclari alabiliyoruz. Onun icin degisik dilbilimci methodlar (sekiller) var.
Mesela, latince yazan tekstler ya cevirilerden benzer harflari gorebiliriz.
Eski yunanca simdiki yunancadan tam degisik: enbuyuk fark telaffuzun seviyesinde vardir. Genellikte eski yunanca dili yeni yunancayla yaklasik 60% ayni kalmisti.
En buyuk telaffuz farklilar hangidir?
Υeni yunancada cok ses [i] sesi olmustu: yani eski yunancadaki ay [αι], oy [οι], ou [υ], è [η], ile i [ι] harflar hepsi [i] gibi olmustu. Ama, cunku yeni yunancanin alfabesi eski yunanca alfabesinden simdiye kadar ayni kalmisti, eski sozler, ayni ortografiyle yaziliyorlar, yine de ama degisik telaffuzla soylenilir. O sebep icin yeni yunancanin ortografisi cok insan icin mantiksiz benzer, hem de zor benziyor. Aslinda ama cok mantiklidir, cunku sozler, iste dil kendisi, hep ayni kalmisti.
Baska farklar: eski b [β], d [δ], g [γ] ile ph [φ] degismisti: b sesi icin [β] kullanilmaz, su anda [μπ] harflarin kombnasyonu kullanilir; aynen oyle g sesi icin [γκ] kullanilir, d icin [δ] dir ve [β] harfi v gibi telaffuz ediliyor. [δ] dh oldu, [γ] de gh oldu, ph [φ] iste f oldu. Enfazla degismeler Isa'dan once (milattan once) olmustu; o demekki 'yeni yunanca' yinede 'yeni yunanca''nin telaffuzu goreceli dusunculerdir: yeni yunanca zaten 2300 yillerden once 'yeni olmaya' basladi (telaffuz konusundan). Tabiki, dilbilgisindeki 'yeni yunanca' olmak icin farkliliklar biraz daha sonra baslamislar; telaffuz dilbilgisinden daha once degisir.
Yunan Alfabesi
| Simge | Adý | Ses deðeri | Rakam | Ýbrani | Latin | HTML | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Antik | Orta çað | Modern | Antik | Orta çað | Modern | |||||
| Α α | alfa (ἄλφα) | alfa (ἄλφα) | alfa (άλφα) | [a] [aː] | [a] | [a] | 1 | א | a | Α α |
| Β β | beta (βῆτα) | vita (βῆτα) | vita (βήτα) | [b] | [v] | 2 | ב | b | Β β | |
| Γ γ | gamma(γάμμα) | gamma(γάμμα) | ghamma (γάμμα / γάμα) | [g] | [ɣ, ʝ] | 3 | ג | g | Γ γ | |
| Δ δ | delta (δέλτα) | delta (δέλτα) | dhelta (δέλτα) | [d] | [ð] | 4 | ד | d | Δ δ | |
| Ε ε | (εἶ) | e psilon (ἒ ψιλόν) | epsilon (έψιλον) | [e] | [e] | 5 | e | Ε ε | ||
| Ζ ζ | zeta (ζήτα) | zita (ζήτα) | zita (ζήτα) | [zd] [dz] | [z] | 7 | z | Ζ ζ | ||
| Η η | eta (ἦτα) | ita (ἦτα) | ita (ήτα) | ɛː | [i] | 8 | ח | ē | Η η | |
| Θ θ | theta (θῆτα) | theta (θῆτα) | thita (θήτα) | [tʰ] | [θ] | 9 | ט | th | Θ θ | |
| Ι ι | iota (ἰῶτα) | iota (ἰῶτα) | iota / yiota (ἰῶτα / γιώτα) | [i] [iː] | [i] | 10 | י | i | Ι ι | |
| Κ κ | kappa (κάππα) | kappa (κάππα) | kapa (κάππα) | [k] | [k] | 20 | כ (ך) | k | Κ κ | |
| Λ λ | (λάβδα) | lamda (λάμβδα) | lamda (λάμδα / λάμβδα) | [l] | [l] | 30 | ל | l | Λ λ | |
| Μ μ | mu (μῦ) | mu (μῦ) | mi (μι / μυ) | [m] | [m] | 40 | m | Μ μ | ||
| Ν ν | nu (νῦ) | nu () | ni (νι / νυ) | [n] | [n] | 50 | נ (ן) | n | Ν ν | |
| Ξ ξ | ksei (ξεῖ) | ksi (ξῖ) | ksi (ξι) | [ks] | [ks] | 60 | ks, x | Ξ ξ | ||
| Ο ο | ou (οὖ) | o mikron (ὂ μικρον) | omikron (όμικρον) | [o] | [o] | 70 | o | Ο ο | ||
| Π π | pei (πεῖ) | pi (πῖ) | pi (πι) | [p] | [p] | 80 | פ (ף) | p | Π π | |
| Ρ ρ | ro (ρω) | ro (ρω) | ro (ῥῶ) | [r] | [r] | 100 | ר | r, rh | Ρ ρ | |
| Σ σ ς | sighma (σῖγμα) | sighma (σῖγμα) | sighma (σίγμα) | [s] [z] | [s] [z] | 200 | s | Σ σ ς | ||
| Τ τ | tau (ταῦ) | tau (ταῦ) | taf (ταυ) | [t] | [t] | 300 | ת | t | Τ τ | |
| Υ υ | u (ὗ) | u psilon (ὔ ψιλον) | ipsilon (ύψιλον) | [y] [yː] | [i] | 400 | u, y | Υ υ | ||
| Φ φ | phei (φεῖ) | phi (φῖ) | fi (φῖ) | [pʰ] | [Φ] | [f] | 500 | ph | Φ φ | |
| Χ χ | khei (χεῖ) | khi (χῖ) | chi (χῖ) | [kʰ] | [x] | 600 | kh, ch | Χ χ | ||
| Ψ ψ | psei (ψεῖ) | psi (ψῖ) | psi (ψι) | [ps] | [ps] | 700 | ps | Ψ ψ | ||
| Ω ω | o (ὦ) | o mega (ὠ μέγα) | omegha (ωμέγα) | [ɔː] | [o] | 800 | ō | Ω ω | ||
